Urządzenie służące do prasowania, czyli wygładzania tkaniny, za pomocą wysokiej temperatury i nacisku.
Prasowanie działa, gdyż pod wpływem temperatury rozluźniają się więzy w cząsteczkach polimerów tworzących włókna tkaniny.
Kiedy włókna są gorące, rozprostowują się pod naciskiem żelazka i zachowują kształt po ochłodzeniu.
Niektóre tkaniny jak np. bawełna wymagają też zastosowania wody.
Historia prasowania sięga IV wieku p.n.e.
Grecki model żelazka przypominał nagrzany wałek.
Model rzymski był bardziej męczący w użytku, gdyż tkaninę raczej młotkowano.
Z kolei "żelazko" wikingów miało kształt odwróconego grzyba, który wprawiano w ruch na zwilżonej tkaninie.
W VIII wieku n.e., Chińczycy do prasowania jedwabiu stosowali prawdopodobnie specjalne rondle z rozpalonymi węglami w środku.
W XVIII wieku żelazko stanowił jednostronnie wygładzony blok żeliwa (stąd pewnie nazwa - żelazko), gruby od 1 do 2 centymetrów, z rączką wykonaną ze skręconego drutu. Po nagrzaniu, np. na płycie pieca kuchennego, bezwładność cieplna tego bloku pozwalała na utrzymanie przez kilka minut temperatury dostatecznie wysokiej, aby prasowanie było skuteczne.
Po ostygnięciu, żelazko trzeba było ponownie podgrzać przez postawienie na piecu.
Już wówczas kształt żelazka zaczął przypominać stopę, z trójkątnie zakończonym czubem z jednej strony i z płaską krawędzią od strony pięty. Kształt ten upowszechnił się także w następnych konstrukcjach, ze względu na wygodę prasowania.
Pierwszym udoskonaleniem było wprowadzenie żelazka (najczęściej mosiężnego) ze specjalnym pojemnikiem na wymienną żelazną sztabkę (tzw. duszę) rozgrzewaną w palenisku.
W domach bywało po kilka dusz do żelazka - gdy korzystano z jednej, druga w tym czasie się nagrzewała.
Inną konstrukcją było żelazko, w którym nad stopą znajdowało się małe palenisko na węgiel drzewny, co umożliwiało umieszczenie w nim kawałków żaru, podtrzymujących wysoką temperaturę żelazka, bez konieczności odstawiania go co chwilę na płytę kuchenną, czy wymianę wspomnianej już duszy. Góra żelazka była na zawiasach - można było łatwo podnieść wieczko i nasypać do środka gorących węgli.
Niestety, rozżarzony węgiel drzewny spalany w komorze bywał czasem niesforny i niejednokrotnie iskra padała wprost na prasowany materiał. Wadą była też możliwość ubrudzenia prasowanej tkaniny.
Oprócz węgla używano przeróżnych paliw: denaturatu, benzyny, a nawet gazu. Żelazka tego rodzaju, już ze stalową stopą i emaliowanym często korpusem, miały charakterystyczny zbiornik na płynne paliwo zamontowany z tyłu.
Patent na żelazko uzyskano w USA w 1862 roku.
W 1871 roku Mary Potts opatentowała swój własny model żelazka z odczepianą rączką, dzięki czemu uchwyt już nie parzył.
Z chwilą wprowadzenia prądu elektrycznego do powszechnego użytku, nowojorczyk Henry W. Seely zastosował prąd do nagrzewania stopy żelazka w roku 1882 - w tym samym roku, w czerwcu, swój wynalazek (żelazko elektryczne) opatentował. Otrzymał patent nr 259054 na "elektryczne żelazko płaskie".
Było to jedno z pierwszych domowych urządzeń elektrycznych, a jego waga sięgała nawet 7 kilogramów. Żelazko było podgrzewane łukiem elektrycznym, a podczas użycia "pryskało i syczało alarmująco".
Przełom w rozwoju żelazek nastąpił jednak dopiero za sprawą Earla Richardsona, inkasenta zakładu energetycznego.
Z rozmów, które prowadził podczas odczytów liczników, dowiedział się, że gospodynie domowe marzą o lżejszych żelazkach. Żelazka udoskonalone przez niego w 1906 roku zmonopolizowały rynek.
W 1926 roku wymyślono w Nowym Jorku pierwsze żelazko z nawilżaczem. Zostało ono wyprodukowane przez firmę Eldec. Pierwsze żelazko z nawilżaczem posiadało tylko jedną dziurę, przez którą dobywała się para. Obecnie współczesne urządzenia posiadają nawilżacze, które wytwarzają strumienie pary.
W późniejszym okresie dodano do żelazka termoregulator, pozwalający na utrzymanie żądanej temperatury z dokładnością do kilku stopni Celsjusza, a także urządzenia nawilżające, co pozwala łatwo prasować różne rodzaje tkanin.
Dzisiejsze żelazka zbudowane są z podstawy aluminiowej i plastykowego uchwytu. W podstawie znajduje się element grzewczy. Temperatura pracy regulowana jest przez termostat, który utrzymuje stałą, nastawioną temperaturę między 50 a 250 stopni Celsjusza.
Żelazka parowe posiadają dodatkowo zbiornik wody umieszczony w uchwycie. Jest on połączony z dyszami parowymi w podstawie żelazka. Naciskając przycisk otwieramy zawór zbiornika, wypuszczając parę kropel wody na element grzewczy. Woda paruje i przedostaje się na pranie przez dysze umieszczone w podstawie. Tym sposobem w ciągu 1 minuty można odparować nawet 15 gramów wody. Żelazka tego typu należy napełniać wodą destylowaną, ponieważ normalna, niedestylowana woda wodociągowa zawiera kamień wapienny, zapychający drobne dysze parowe.